info@cosdlazdrowia.pl
+48 530 044 043
Zaloguj się
W gabinecie specjalisty – jak poprawić komunikację między lekarzem a pacjentem?
Każdego roku coraz większa liczba Polaków korzysta z pomocy lekarzy i pracowników ochrony zdrowia. Wszystko to z uwagi na wzrost występowania chorób cywilizacyjnych w naszym społeczeństwie. Dla wielu z nas wizyta w gabinecie specjalisty jest niezbędnym elementem dla osiągnięcia poprawy zdrowia. Niemniej jednak, niejednokrotnie zdarza nam się odczuwać rozczarowanie i niepewność po spotkaniu ze specjalistą. Wpływa na to między innymi jakość komunikacji między lekarzem a pacjentem. Na jakich zasadach opiera się model relacji między specjalistą a chorym? I czy odczuwane przez nas emocje w trakcie wizyty mają wpływ na rozumienie, a co za tym idzie przestrzeganie zaleceń lekarskich? Odpowiedzi na te oraz inne pytania dotyczące relacji lekarz-pacjent znajdziesz w dalszej części artykułu.
Spis treści:
Biomedyczny model relacji lekarz-pacjent;
Podejście skoncentrowane na pacjencie;
Podejście psychologiczne w relacji lekarz-pacjent;
Podjęcie decyzji o udaniu się do lekarza;
Jakich obaw doświadczają pacjenci przed wizytą w gabinecie?
Najważniejsze zagadnienia dotyczące komunikacji między lekarzem a pacjentem;
Poziom satysfakcji ze spotkania z lekarzem i jej wpływ na wyniki leczenia;
Wykonywanie przez pacjentów zaleceń lekarskich;
Współczesne oblicze relacji lekarz-pacjent;
Jak poprawić naszą komunikację z lekarzem?
Prawo do poszanowania godności i intymności w gabinecie specjalisty – co warto wiedzieć na ten temat?
Podsumowanie;
Literatura.
Biomedyczny model relacji lekarz-pacjent
Gdybyśmy spojrzeli na problem choroby wyłącznie z biologicznego punktu widzenia, może nam się wydawać, że podejściem najbardziej optymalnym dla leczenia jest sytuacja, w której specjalista koncentruje się wyłącznie na dotkniętym chorobą narządzie. Ponadto, ogranicza on swoją aktywność do niezbędnych czynności, które mają na celu postawienie diagnozy i zaproponowanie odpowiednich form leczenia. Tak relacja między lekarzem a pacjentem rozumiana jest w modelu biomedycznym, który nadal (choć na szczęście coraz rzadziej) obowiązuje we współczesnej medycynie.
Chociaż z punktu widzenia biologii podejście to może wydawać się uzasadnione, warto wziąć pod uwagę fakt, że jest ono niewystarczające, albowiem podczas spotkania lekarza z pacjentem dochodzi tak naprawdę do spotkania dwojga ludzi, co niesie ze sobą liczne konsekwencje.
Psychologowie zwracają uwagę na fakt, że pacjent który uczestniczy w tym procesie wkracza do gabinetu jako osoba nosząca w sobie zarówno pewne obawy, jak i nadzieje związane ze swoim stanem zdrowia. Dodatkowo, podczas rozmowy (w mniejszym lub większym stopniu) prezentuje on swoje dążenia oraz poglądy, które w jego mniemaniu powinny zostać uwzględnione przez lekarza. Na problem tej specyficznej relacji warto także spojrzeć z drugiej strony, bo chociaż relacja lekarza z pacjentem nie jest symetryczna, obserwacje zwracają uwagę na fakt, że również lekarz kieruje w stronę pacjenta określone oczekiwania.
Analizując powyższe informacje z łatwością jesteśmy w stanie dojść do wniosku, że realizacja modelu biomedycznego (związanego z koncentracją lekarza wyłącznie na medycznym problemie) jest nie tylko niewystarczająca, ale także (a właściwie przede wszystkim) niemożliwa do zrealizowania.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na fakt, że relacja jaką nawiązują między sobą lekarz i pacjent, rozwija się na płaszczyźnie psychospołecznej, albowiem często dochodzi między nimi nie tylko do wymiany informacji, ale także emocji. Podczas spotkania w gabinecie może dochodzić także do prób oddziaływania lekarza na zachowanie pacjenta. W wielu przypadkach, poprzez zastosowanie odpowiednich środków psychologicznych, specjalista stara się łagodzić negatywne przeżycia pacjenta (np. podczas wykonywania niezbędnych procedur medycznych), a także stara się kształtować jego zachowania prozdrowotne.
Zanim przejdziemy do dalszej analizy znaczenia relacji lekarz-pacjent, warto przytoczyć słowa angielskiego psychiatry Michaela Balinta, który stwierdził, że „najczęściej stosowanym, a zarazem najpotężniejszym lekiem w medycynie, jest sam lekarz”.
Podejście skoncentrowane na pacjencie
Wspomniane wyżej stwierdzenie doprowadziło do istotnych przemian w podejściu lekarzy do ich relacji z pacjentem. Najważniejszą z tych przemian było odsunięcie podejścia skoncentrowanego na chorym narządzie, w kierunku podejścia całościowego (skoncentrowanego na pacjencie), obejmującego także indywidualne cechy pacjenta. Wprowadzenie tych zmian do powszechnej medycyny wymagało wyposażenia specjalistów w szereg nowych umiejętności klinicznych, które wykraczały poza znaną im dotąd wiedzę medyczną. Dlatego też, aby to osiągnąć zaczęto organizować tak zwane grupy balintonowskie.
Z założenia grupy balintonowskie miały skupiać wokół siebie lekarzy różnych specjalności, którzy dzięki własnym doświadczeniom, mogli dzielić się z pozostałymi uczestnikami wartościowymi spostrzeżeniami, które pomagały nie tylko w zrozumieniu problemu medycznego, ale także potrzeb pacjenta w kontekście psychospołecznym.
Chociaż grupy balintonowskie funkcjonują po dziś dzień, wielu z nas nie dostrzega ich wpływu podczas wizyt w gabinecie specjalisty. Warto jednak wiedzieć, że relacja lekarza z pacjentem podlega nieustannym przemianom. Uwidacznia się to przede wszystkim we współczesnym świecie, między innymi za sprawą:
- Wzrostu ogólnego poziomu wykształcenia;
- Zwiększonego i ułatwionego dostępu do informacji;
- Zwiększenia się ilości osób, które zmagają się z chorobami przewlekłymi (wraz ze wzrostem czasu trwania choroby, pacjenci zyskują coraz większą wiedzę na jej temat);
- Zwiększenia konkurencyjności wśród specjalistów, poprzez rozwój prywatnego sektora medycznego, w którym pacjenci stają się klientami płacącymi za konkretne usługi oraz za ich najwyższą jakość.
Z uwagi na swoją złożoność, relacja łącząca lekarza z pacjentem wzbudza spore zainteresowanie naukowców z różnych dziedzin, w tym przede wszystkim psychologii, medycyny oraz socjologii. Każda z tych dziedzin pozwala na uwidocznienie swoistych dla tej dziedziny aspektów oraz właściwości relacji lekarz-pacjent. Niemniej jednak, dopiero połączenie tych wszystkich podejść (co dość często okazuje się trudnym zadaniem)pozwala nam bliżej spojrzeć na te specyficzna relację.
Podejście psychologiczne w relacji lekarz-pacjent
Psychologowie już od dziesięcioleci analizują złożoność relacji lekarza i pacjenta. W swoich badaniach koncentrują się oni przede wszystkim na osobach oraz zachodzących między nimi interakcjach. Wymaga to uwzględnienia w większym stopniu różnic między udziałem specjalisty i pacjenta we wzajemnym kontakcie. Psychologowie podkreślają także, że podczas tej relacji znaczenia nabierają nie tylko wzajemne oczekiwania, ale także potrzeby. Wszystko to wpływa na przebieg czynności ukierunkowanych na cele zdrowotne, jak również na podejmowanie przez pacjenta i lekarza czynności zmierzających do realizacji innych celów.
Cele te zazwyczaj przyjmują charakter interpersonalny i polegają na kształtowaniu wzajemnej relacji, poprzez sprawne komunikowanie własnych intencji, potrzeb, a także poprzez akcentowanie własnych kompetencji, czy też pozycji. Podejmowanie czynności, które mają na celu osiągnięcie zdrowia obserwowane jest przede wszystkim u pacjentów. Psychologowie zwracają bowiem uwagę na fakt, że pacjenci mogą w sposób pełny stosować się do zaleceń lekarskich, robić to w sposób częściowy lub nie realizować zaleceń w żadnym stopniu. Co ciekawe, czasem dochodzi do sytuacji, w której pacjenci oprócz realizacji zaleceń lekarskich, podejmują także inne czynności o charakterze prozdrowotnym, wszystko to aby osiągnąć lepsze samopoczucie w wymiarze psychofizycznym.
Jednak to nie sama postawa pacjenta wpływa na przebieg relacji. Warto wiedzieć, że czynnikami istotnie na nią wpływającymi są także: wiedza lekarza, stopień jego zaangażowania, jak również jego kompetencje interpersonalne.
Podjęcie decyzji o udaniu się do lekarza
Rozpoznanie u siebie niepokojących objawów, które mogą świadczyć o występowaniu choroby, inicjuje różne formy zachowania się przez człowieka. W tym miejscu warto przytoczyć badania psychologiczne (przeprowadzone przez Wiliamsona i Danahera w 1978 roku), zgodnie z którymi blisko 63% osób na skutek rozpoznania u siebie nieprzyjemnych dolegliwości podejmuje się samoleczenia, a tylko 12% decyduje się na wizytę w gabinecie specjalisty. Co ciekawe, około 18% badanych osób nie podejmuje żadnych czynności w celu zwalczenia nieprzyjemnych objawów. W przypadku tej ostatniej grupy możemy mówić o zjawisku odwlekania leczenia, które może przyczynić się do poważnych konsekwencji zagrażających nawet życiu pacjentów.
Na podstawie przytoczonych badań możemy zaobserwować, że człowiek nieczęsto decyduje się na wizytę u lekarza bezpośrednio po rozpoznaniu u siebie niepokojących symptomów choroby. W tym przypadku częściej mamy do czynienia ze złożonym procesem podejmowania decyzji.
Psychologowie przejawiają tendencję do analizowania niniejszego zjawiska w świetle teorii podejmowania decyzji odwołującej się do czynników poznawczych. Niemniej jednak, współcześnie dostrzega się, że taka perspektywa jest niewystarczająca, albowiem człowiek który choruje, w wielu przypadkach doświadcza intensywnych emocji stanowiących konsekwencję nie tylko odczuwanych objawów, ale również mającego nastąpić kontaktu z lekarzem. Te emocje w pewien sposób określają gotowość pacjenta do skorzystania z pomocy specjalistycznej.
Jakich obaw doświadczają pacjenci przed wizytą w gabinecie?
Osoby, które odwlekają podjęcie decyzji o wizycie w gabinecie specjalisty, w wielu przypadkach doświadczają obaw. W świetle badań naukowych dostrzegalne jest uwidacznianie się obaw pacjentów dotyczących wywiadu. Wielu chorych obawia się tego, czy w prawidłowy sposób będzie w stanie mówić o objawach doświadczanej przez siebie choroby lub obawiają się tego, że w niejasny sposób opiszą swoje dolegliwości, co może doprowadzić do postawienia przez lekarza błędnej diagnozy.
Innym powodem obaw może być perspektywa rozebrania się przed specjalistą. Niemniej jednak, tym co wzbudza największy strach przed pacjentami, a tym samym opóźnia proces stawienia się na wizytę lekarską, jest strach przed niepomyślną diagnozą oraz ewentualnymi następstwami choroby i konsekwencjami jej leczenia. Wile osób obawia się także o to, że rozpoznanie u nich poważnej choroby istotnie wpłynie na ich sytuację rodzinną oraz plany życiowe.
Najważniejsze zagadnienia dotyczące komunikacji między lekarzem a pacjentem
Spotkanie pacjenta z lekarzem zazwyczaj składa się z kilku etapów. Zgodnie z założeniami praktyki medycznej, w trakcie takiego spotkania lekarz powinien:
- Przeprowadzić szczegółowy wywiad dotyczący samopoczucia oraz historii chorób pacjenta;
- Wykonać badanie niezbędne do postawienia wstępnej diagnozy;
- Udzielić pacjentowi informacji na temat stanu jego zdrowia, a także informacji dotyczących zaproponowanych form leczenia oraz zachowań prozdrowotnych;
- Odpowiedzieć na ewentualne pytania pacjenta.
- Jeśli to wskazane, oddziaływać na stan emocjonalny pacjenta.
Niemniej jednak, wizyty przeprowadzane zgodnie z powyższym modelem nie są w pełni realizowane. Między innymi z uwagi na fakt, że pacjenci niechętnie zadają lekarzowi dodatkowe pytania, które dotyczą zarówno ich stanu zdrowia, jak i samych zaleceń dotyczących leczenia. Co ciekawe, w świetle obserwacji naukowych, nawet lekarze postrzegają „pytających pacjentów” jako tych bardziej problematycznych. Ta sytuacja zdaje się być paradoksalna, albowiem pacjent udający się do gabinetu specjalisty pragnie zdobyć jak największą ilość informacji na temat swojej choroby, natomiast sam lekarz często nie jest skłonny do wyczerpującego wyjaśniania pacjentowi najważniejszych informacji na temat przyczyn, przebiegu i leczenia zaburzenia, które rozpoznał u swojego pacjenta.
Taka sytuacja może wynikać ze swoistych barier (nie tylko) komunikacyjnych, które często rozpoznaje się w relacji łączącej lekarza i pacjenta. Jedną z najczęstszych barier jest zazwyczaj wyższy status społeczno-ekonomiczny specjalisty, a tym samym różnice społeczno-kulturowe, które występują między lekarzem a chorym.
Ponadto, specjaliści z zakresu psychologii zdrowia zwracają uwagę na fakt, że najczęstszą przyczyną barier, jest stosowanie przez lekarza żargonu medycznego. Tymczasem, badania wykazują, że znajomość terminologii medycznej jest w naszym społeczeństwie niska. Niemniej jednak, za sprawą coraz szerzej prowadzonych działań profilaktycznych, jak również za sprawą internetu i łatwego dostępu do wiedzy, sytuacja ta powoli zaczyna się zmieniać.
Z uwagi na wyżej wymienione bariery komunikacyjne, które wpływają na jakość relacji między lekarzem a pacjentem, psychologowie podejmują różnorodne próby poprawy tej komunikacji. Przede wszystkim skupiają się oni na odnalezieniu skutecznych sposobów aktywizacji pacjentów podczas spotkań, między innymi poprzez zachęcanie ich do zadawania pytań. Możliwe staje się to na przykład poprzez wspólne przygotowanie zestawu pytań i zachęcenie pacjenta do ich zadawania podczas wizyty.
Niestety, mimo podejmowanych wysiłków, dostrzeżono, że takie działania nie przyczyniają się do poniesienia jakości komunikacji i klimatu emocjonalnego podczas wizyty. Co ciekawe, na skutek takich działań może dochodzić wręcz do narastania wzajemnych napięć, a także niepokoju samego pacjenta.
W relacji między lekarzem a pacjentem bardzo ważną rolę pełni również kontakt niewerbalny. Często sama postawa lekarza, jego spojrzenie oraz gesty, są w stanie wpływać na naszą satysfakcję z odbytego spotkania.
Poziom satysfakcji ze spotkania z lekarzem i jej wpływ na wyniki leczenia
Spotkanie ze specjalistą jest jednym z istotnych czynników wpływających na stan emocjonalny oraz samopoczucie pacjenta. Następstwa kontaktu z lekarzem dla pacjenta rozpatrywane są w sferze emocjonalnej i dotyczą przede wszystkim poziomu zadowolenia z wizyty. Specjaliści z zakresu zdrowia psychicznego zwracają uwagę na fakt, że na poziom zadowolenia pacjenta z wizyty wpływa między innymi wzajemne pozytywne ustosunkowanie się do relacji (zarówno ze strony lekarza, jak i pacjenta) oraz harmonijnie przebiegająca wymiana informacji. Pacjenci zwracają uwagę również na możliwość swobodnego wypowiedzenia się, a także uzyskiwania odpowiedzi na zadawane przez nich pytania.
Ważnym czynnikiem wpływającym na poziom zadowolenia pacjenta z wizyty jest także spełnienie przez lekarza indywidualnych oczekiwań, które mogą przyjmować zróżnicowaną formę. Jest to dla lekarza niezwykle trudne, albowiem wymaga od specjalisty wnikliwej obserwacji reakcji pacjenta oraz umiejętności dostosowywania się do stawianych przez niego wymagań.
Badania psychologiczne zwracają także uwagę na fakt, że większe zadowolenie z wizyt u specjalisty są skłonni przejawiać ci pacjenci, którzy uczestniczą w relacji na zasadach partnerskich.
Dodatkowo, psychologowie podkreślają, że emocje, a także ich komponenty fizjologiczne, wywierają istotny wpływ na powstawanie chorób. Dlatego też, można się spodziewać, że emocje oddziałują również na sam przebieg choroby oraz efektywność podejmowanych metod terapeutycznych.
Wśród emocji negatywnych, które istotnie wpływają na przebieg leczenia możemy wyróżnić niepokój oraz tendencję do zamartwiania się. Natomiast wśród pozytywnych czynników możemy wyróżnić zaufanie oraz nadzieję.
Wykonywanie przez pacjentów zaleceń lekarskich
Problem nieprzestrzegania zaleceń lekarskich każdego roku wzbudza coraz większe zainteresowanie specjalistów z zakresu opieki medycznej, wszystko to ze względu na alarmujące rozmiary niniejszego zjawiska. Szacuje się, że nawet 50% pacjentów nie podejmuje się realizowania zaleceń lekarskich w takim stopniu, który może uniemożliwiać osiągnięcie założonych efektów leczenia. Co ciekawe, wielu lekarzy nadal nie zdaje sobie z tego sprawy i w wielu przypadkach przecenia stosowanie się pacjentów do przedstawionych przez nich zaleceń. Warto również wiedzieć, że na podstawie badań psychologicznych dostrzeżono, że pacjentom nie tyle trudno jest realizować zalecenia dotyczące dawkowania leków, co zalecenia dotyczące zmiany trybu życia (dotyczące między innymi wprowadzenia aktywności fizycznej do codzienności, czy też zmian w codziennej diecie).
Nie bez znaczenia jest również fakt, że istotną przeszkodę w realizacji zaleceń lekarskich stanowią kwestie finansowe.Okazuje się, że coraz więcej pacjentów ma problemy z wykupieniem leków, ze względu na ich wysoką cenę.
Wykonywanie zaleceń lekarskich bez wątpienia jest czynnością złożoną, która w pewien sposób wymaga od pacjenta spełnienia kilku warunków. W sytuacji, w której zalecenie zostało nie tylko zrozumiane, ale także zapamiętane przez pacjenta i pacjent ufa lekarzowi, to gdy brak ku temu istotnych przeszkód (między innymi finansowych), zalecenie jest niejako automatycznie realizowane.
W innych przypadkach może dochodzić do procesu podejmowania decyzji, w trakcie którego pacjent będzie rozważał zarówno potencjalne korzyści, jak i ujemne konsekwencje wynikające z podporządkowania się lekarzowi. W takiej sytuacji, pacjent niejednokrotnie poszukuje dodatkowych informacji, które pomogą mu w postanowieniu, czy warto zacząć realizować zalecenia lekarskie. Niniejszy proces decyzyjny występuję najczęściej wtedy, gdy pacjent wątpi w kompetencje lekarza, albo wtedy, gdy wydane przez lekarza zalecenia są uciążliwe w realizacji lub w znaczny sposób zakłócają normalną aktywność pacjenta.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na osoby zmagające się z chorobami przewlekłymi, albowiem w ich przypadku uwidacznia się tendencja, zgodnie z którą stosowanie się do zaleceń lekarskich maleje wraz z upływem czasu.
Zjawisko nieprzestrzegania przez pacjentów zaleceń lekarskich wzbudza spore zainteresowanie psychologów oraz przedstawicieli innych nauk społecznych. Ponadto, intryguje (choć często z innych przyczyn)przedstawicieli firm farmaceutycznych. W związku z tym, na przestrzeni ostatnich lat opracowano szereg różnorodnych technik, które mają na celu ułatwienie pacjentom możliwości realizacji zaleceń lekarskich.
Współcześnie znane są różnorodne metody, których celem jest poprawa zrozumienia i zapamiętywania przez pacjentów zaleceń, a także pobudzenie motywacji pacjenta do wzięcia odpowiedzialności za własne zdrowie. Dodatkowo, wdrażane są techniki behawioralne, które w pewien sposób stymulują pacjenta do wykonywania zaleceń, między innymi poprzez ułatwienie ich realizacji.
Najprostszą z metod zmierzających do poprawy wykonywania przez pacjenta zaleceń, jest wręczenie mu podczas wizyty czytelnie zapisanej kartki z zaleceniami. Co ciekawe, badania psychologiczne wykazały, że wpływ na sumienność w wykonywaniu zaleceń, w znacznej mierze wywiera również jakość relacji miedzy lekarzem a pacjentem.
Psychologowie zwrócili uwagę na problem nieprzestrzegania zaleceń przez pacjentów także z perspektywy lekarza. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono bowiem dużą różnorodność postaw. Część specjalistów prezentowała stanowisko, że rola lekarza kończy się na przekazaniu pacjentowi zaleceń w trakcie wizyty, inni deklarowali, że nieprzestrzeganie wskazań jest dla nich źródłem frustracji zawodowej.
Lekarze, w obliczu nieprzestrzegania przez pacjenta zaleceń, mogą także przejawiać reakcje, które mieszczą się w nurcie obrony ich ego. Reakcje te mogą przybierać postać grożenia pacjentowi, obwiniania go, podkreślania własnego autorytetu, a także odsyłania do innego specjalisty. Niestety, w świetle badań psychologicznych lekarze znacznie rzadziej podejmują takie działania, które ukierunkowane byłyby na poprawę przestrzegania przez pacjenta zaleceń.
Współczesne oblicze relacji lekarz-pacjent
Charakter relacji łączącej lekarza i pacjenta zmienia się na przestrzeni dziesięcioleci. Już badania prowadzone w latach 80tych ubiegłego wieku wskazywały na dążenia pacjentów do partnerstwa w relacji z lekarzem oraz do uznawania podmiotowości pacjenta przez lekarza. Dzisiaj jest podobnie. I chociaż nie dążymy jeszcze otwarcie do udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących leczenia, przejawiamy większe zadowolenie z wizyty wtedy, gdy lekarz traktuje nas w sposób partnerski. Co ciekawe, podmiotowość pacjenta w relacji, coraz częściej przejawia się także pod postacią samodzielnego wprowadzania zachowań prozdrowotnych do swojej codzienności.
Jak wygląda współczesna relacja lekarz-pacjent i jakie są obecne preferencje pacjentów?
Za sprawą stale rozwijającej się wiedzy z zakresu medycyny, jak również postępującej specjalizacji oraz technicyzacji nauki, lekarze spotykają na swojej drodze coraz więcej utrudnień, które pozwoliłyby im na całościowe podejście do pacjenta, a także budowanie z nim partnerskiej relacji, opartej na serdeczności.
Niemniej jednak, zmiany w relacji lekarz-pacjent nie nastąpiły wyłącznie na skutek wyżej podanych czynników. Okazuje się bowiem, że ze względu na wymagania współczesnego życia, dotyczącego zwłaszcza sfery zawodowej, zdrowie coraz częściej traktowane jest przez ogół populacji w sposób instrumentalny. Dlatego też, chociaż utrzymywanie zdrowia (lub dążenie do jego odzyskania w wyniku choroby) jest celem niezaprzeczalnie istotnym, jego realizacja następuje niejako w uzgodnieniu z realizacją innych celów, w ten sposób, aby poniosły one możliwie jak najmniejszy uszczerbek.
Istotnym czynnikiem wpływającym na zmiany w relacji lekarz-pacjent we współczesnym świecie jest także wzrost ogólnego poziomu wykształcenia oraz dostępu do informacji medycznych. Coraz większa część pacjentów posiada sporą wiedzę na temat nie tylko własnej choroby, ale także możliwych form jej leczenia, oferowanych przez zróżnicowane ośrodki. Takie osoby najczęściej same chciałyby podjąć decyzję dotyczącą dalszej terapii, oczywiście w porozumieniu z lekarzem prowadzącym.
To ogromna zmiana w podejściu specjalistów, albowiem jeszcze w latach 70tych ubiegłego wieku, pacjent nie był w pełni informowany o stanie własnego zdrowia, albowiem lekarze uznawali to za zbędne.
Ze względu na wyżej opisane zmiany, nie podlega wątpliwości fakt, że we współczesnym świecie mamy do czynienia z koniecznością indywidualizacji modelu komunikacji lekarza z pacjentem, a także z koniecznością dostosowaniatego modelu do potrzeb i możliwości pacjenta.
Jak poprawić naszą komunikację z lekarzem?
Nawiązanie partnerskiej relacji z lekarzem wbrew pozorom nie jest takie trudne. Pamiętaj jednak o tym, że wiele zależy od tego, z jakim człowiek przyjdzie Ci się spotkać. Niemniej jednak, przygotowaliśmy dla Ciebie kilka wskazówek, dzięki którym łatwiej będzie Ci nawiązać partnerski kontakt ze swoim lekarzem.
Zwróć uwagę na to, że lekarz wie o Twojej chorobie tylko tyle, ile powiesz mu podczas wizyty.
Jak przygotować się do wizyty w gabinecie specjalisty?
- Przygotuj kartkę z rozpiską wszystkich nazw leków, jakie przyjmujesz;
- Prowadź własną dokumentację i trzymaj wszystkie dokumenty dotyczące stanu zdrowia w jednym miejscu;
- Przygotuj na wizytę teczkę z wszystkimi niezbędnymi dokumentami dotyczącymi Twojego stanu zdrowia (zabierz ze sobą badania oraz karty dotyczące leczenia szpitalnego);
- Dobrze zastanów się nad tym, jakie dolegliwości odczuwasz i od kiedy one występują. Jeśli Ci to pomoże, zapisz je na kartce. Dzięki temu niczego nie pominiesz podczas wizyty;
- Jeśli podczas wizyty w gabinecie specjalisty często się denerwujesz, zapisz na kartce wszystkie pytania, które chcesz zadać lekarzowi i pozostaw sobie miejsce na zapisanie odpowiedzi;
- Jeśli w związku z wizyta odczuwasz duży stres, zabierz ze sobą do gabinetu osobę towarzyszącą. Partner towarzyszący nam podczas wizyty jest do rozmowy mniej emocjonalnie nastawiony i dzięki temu będzie w stanie zapamiętać więcej niezbędnych informacji.
Jak rozmawiać z lekarzem w czasie wizyty?
- Pamiętaj o tym, aby być w 100% szczerym z lekarzem przeprowadzającym wywiad;
- Precyzyjnie poinformuj lekarza o odczuwanych przez siebie objawach;
- Jeśli masz skłonność do nadużywania leków lub alkoholu, poinformuj o tym specjalistę;
- Otwarcie mów o odczuwanych przez siebie objawach, nawet wtedy, gdy wydaje Ci się, że są one wstydliwe;
- Nie powstrzymuj się od zadawania pytań. Pamiętaj o tym, że jeśli czegoś nie rozumiesz, masz prawo o to dopytać;
- Podczas wizyty wspieraj się przygotowanymi wcześniej notatkami;
- Nie pozwól sobie na to, aby specjalista Cię onieśmielał, albo co gorsza, w jakikolwiek sposób zastraszał;
- Zapytaj lekarza o to, kiedy powinieneś/powinnaś odbyć wizytę kontrolną;
- Dokładnie omów ze specjalistą plan dalszego postępowania medycznego;
- Poproś lekarza o czytelne zapisanie zaleceń.
Nie zapominaj o tym, że odpowiedzialność za prawidłowy przebieg leczenia leży zarówno po Twojej, jak i lekarza stronie.
Pamiętaj również o tym, że jeśli lekarz nie przypadł Ci do gustu masz prawo go zmienić, a także poinformować jego przełożonego o niestosownym zachowaniu lub niewłaściwym podejściu.
Prawo do poszanowania godności i intymności w gabinecie specjalisty – co warto wiedzieć na ten temat?
Podczas kontaktu z personelem medycznym nie możemy zapominać o tym, że każdy z nas (bez wyjątków) ma prawo do poszanowania nie tylko godności, ale także intymność. Poszanowanie godności posiada bowiem szczególne znaczenie w kontekście osób, które zmuszone są do korzystania z opieki medycznej.
Każdy z pacjentów powinien być traktowany nie tylko na równi z osobami zdrowymi, ale także jako partner w procesie terapeutycznym. To niezwykle istotne, aby na każdym z etapów postępowania medycznego, pomiędzy pacjentem a przedstawicielami personelu medycznego odczuwany był szacunek (niezależnie od wieku, koloru skóry, czy statusu społecznego). Należy bowiem pamiętać, że szacunek jest niezbędny dla stworzenia prawidłowej relacji między dwojgiem ludzi.
Równie istotne, jak prawo do poszanowania godności, jest prawo do intymności, które oznacza, że każdy z pacjentów powinien mieć zapewnioną możliwość rozmowy z lekarzem na osobności. To bardzo ważne, aby personel medyczny nie omawiał dolegliwości pacjenta, ani nie zadawał mu intymnych pytań, w obecność innych osób/pacjentów. Ponadto, w trakcie wykonywania czynności medycznych (np. badania czynności serca przy użyciu stetoskopu) powinny obecne być tylko te osoby, które są do tego niezbędne.
Podsumowanie
Wizyta w gabinecie specjalisty dla wielu z nas jest zdarzeniem stresującym. Powodem odczuwanego lęku przed spotkaniem ze specjalista jest przede wszystkim obawa o własny stan zdrowia i konsekwencje choroby w życiu codziennym. Dlatego też, tak ważne jest, aby spotkanie z lekarzem zapewniło pacjentowi nie tylko niezbędne informacje na temat choroby, ale także pewną formę wsparcia emocjonalnego. To bardzo istotne, aby każde spotkanie lekarza z pacjentem odbywało się w atmosferze wzajemnego szacunku oraz poszanowania godności i intymności, aby to osiągnąć konieczne jest nawiązanie odpowiedniej komunikacji, w której żadna ze stron nie stara się okazać swojej wyższości.
Bibliografia: