info@cosdlazdrowia.pl
+48 530 044 043
Zaloguj się
Dieta lekkostrawna – zastosowanie, efekty
Dieta łatwostrawna, zwana również lekkostrawną jest prostą modyfikacją podstawowego racjonalnego żywienia ludzi zdrowych. Polega na doborze odpowiednich produktów spożywczych i technik kulinarnych. Jej funkcją jest odciążenie przewodu pokarmowego przez ułatwienie trawienia i wchłaniania składników odżywczych, a tym samym poprawa stanu zdrowia. Ma szerokie zastosowanie w zakładach leczniczych. Jest bazą do planowania diet szczegółowych, które w zależności od dolegliwości i potrzeb pacjenta podzielono na:
- dietę łatwostrawną,
- dietę łatwostrawną z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego (choroby przełyku, żołądka i dwunastnicy),
- dietę łatwostrawną z ograniczeniem tłuszczu do połowy normy fizjologicznej (choroby jelita grubego, wątroby, dróg żółciowych i trzustki),
- dietę łatwostrawną bogatobiałkową, powyżej 100 g białka na dobę (dla osób wyniszczonych, z rozległymi oparzeniami i zranieniami),
- dietę łatwostrawną ubogobiałkową, która dostarcza 20-40 g białka na dobę (dla osób
z ciężką niewydolnością wątroby i nerek), - dietę łatwostrawną o zmienionej konsystencji – papkowatą lub płynną, płynną wzmocnioną, do żywienia przez zgłębnik lub przetokę (choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego i gorączka).
Spis treści:
Dieta lekkostrawna – zastosowanie
Stosowanie diety łatwostrawnej wskazane jest:
- w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit, w nadmiernej pobudliwości jelita grubego, w nowotworach przewodu pokarmowego,
- w wyrównywanych chorobach nerek i drób moczowych,
- w przewlekłych chorobach układu oddechowego, w zapalnych chorobach płuc
i opłucnej, w zaburzeniach krążenia płucnego (zawał), - dla chorych długo leżących, u których dochodzi do zaburzenia pracy przewodu pokarmowego,
- w okresie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych,
- w chorobach infekcyjnych przebiegających z gorączką,
- dla osób w wieku podeszłym.
[products_slider]
Dieta lekkostrawna – zasady i jadłospis
Istotne jest to, aby dieta była normokaloryczna oraz zawierała wszystkie istotne składniki odżywcze. Różnica między żywieniem osób zdrowych a wymagających jadłospisu lekkostrawnego polega na spożywaniu pokarmów łatwo ulegających trawieniu, nieobciążających przewodu pokarmowego oraz stosowaniu technik kulinarnych, które czynią potrawę bardziej przyswajalną. Posiłki należy spożywać regularnie, w określonych godzinach, 4 – 5 razy w ciągu dnia, a ostatni nie później niż 2 godziny przed snem. Należy zmniejszyć objętość porcji, jeść powoli, żuć dokładnie, nie połykać dużych kęsów. Mniejsze porcje łatwiej jest strawić, nie obciążając niepotrzebnie przewodu pokarmowego. Istotnym elementem jest również unikanie przemęczenia przed posiłkiem i odpoczywanie po jedzeniu. Wskazane jest unikanie potraw silnie pobudzających motorykę żołądka i jelit oraz wydzielanie soków trawiennych, np. zawierających bardzo dużo błonnika, ostrych przypraw, potraw smażonych, tłustych, wędzonych, itp.
Bogatym źródłem błonnika są owoce, warzywa, pełnoziarniste pieczywo, grube kasze, np. kasza gryczana. Włókno pokarmowe można ograniczyć lub uczynić mniej drażniącym poprzez:
- dobieranie delikatnych warzyw i dojrzałych owoców,
- usuwanie pestek i skórki z owoców i warzyw,
- gotowanie lub sparzanie, które zmiękcza błonnik,
- przecieranie przez sito, ścieranie na tarce, miksowanie produktów,
- podawanie owoców i warzyw w formie świeżo wyciskanych soków,
- stosowanie oczyszczonych produktów zbożowych, np. pieczywo pszenne, sucharki, kasza kuskus.
Zaleca się, aby w diecie lekkostrawnej znalazła się minimalna zawartość błonnika pokarmowego w ilości 25g/ dobę/ osobę.
Wybór odpowiedniej metody przygotowania posiłku może poprawić albo obniżyć strawność przygotowanej potrawy. Zalecane metody obróbki to gotowanie w wodzie, na parze,
w naczyniach bez wody. Można również stosować duszenie, obsmażyć produkty bez tłuszczu na patelniach do smażenia beztłuszczowego, oraz pieczenie w folii przeźroczystej, pergaminie,
w naczyniach ceramicznych, na ruszcie, w piekarniku lub w opiekaczu elektrycznym. Smażenie
i pieczenie na tłuszczu jest całkowicie wykluczone. Nasiąknięta tłuszczem potrawa jest trudno strawna. Można jedynie smażyć jaja na parze lub na np. oliwie. Tłuszcze zaleca się podawać na surowo do gotowych potraw. Do zaprawiania zup, sosów i warzyw nie stosuje się zasmażek.
Nie tylko gotowanie potraw czy miksowanie powoduje, że posiłek i zawarte w nim składniki odżywcze są łatwiej dostępne dla enzymów trawiennych. Dodatek ubitej piany z białek do budyniu, czy namoczona bułka do dań mięsnych rozpulchnia i zmiękcza potrawę, co ułatwia jej strawienie. Warto również zaznaczyć, że posiłki powinny być świeżo przygotowywane oraz nieprzechowywane zbyt długo w lodówce. Nie należy spożywać potraw zbyt zimnych ani zbyt gorących, aby nie podrażniać ścian przewodu pokarmowego.
W tabelach poniżej podano grupy produktów i potraw zalecanych oraz przeciwwskazanych.
Produkty zalecane, zalecane w umiarkowanych ilościach i przeciwwskazane w diecie lekkostrawnej
| GRUPA PRODUKTÓW | ZALECANE | ZALECANE W UMIARKOWANYCH ILOŚCIACH (w zależności od indywidualnych zaleceń) | PRZECIWSKAZANE |
| Produkty zbożowe | – pieczywo jasne i czerstwe, sucharki, wafle ryżowe bezsmakowe, bułki, biszkopty; – drobne kasze: manna, krakowska, jęczmienna łamana, kuskus; ryż biały; drobne makarony; – naturalne płatki błyskawiczne: owsiane, ryżowe, jaglane | – pieczywo żytnie, pszenno-żytnie, graham, orkiszowe – chrupki kukurydziane – pieczywo cukiernicze, drożdżowe | – chleb żytni świeży, chleb razowy, pieczywo żytnie chrupkie, pieczywo z otrębami, pieczywo na zakwasie – płatki śniadaniowe z dodatkiem czekolady, karmelu itp., musli, pączki faworki – ciemny makaron, ryż brązowy, kasza gryczana, pęczak – mąki pełnoziarniste, z ciecierzycy |
| Mięso, ryby, jaja | – mięso: chuda cielęcina, młoda wołowina, mięso z królika, kurczaka, indyka – ryby chude: dorsz, pstrąg, młody karp, leszcz, sandacz, morszczuk, karmazyn, szczupak, sandacz, flądra, sola, lin, okoń, mintaj; – wędliny chude: szynka, polędwica, schab, filet drobiowy – jaja: gotowane na miękko lub ścięte na parze w formie jajecznicy czy omletu (lub na dozwolonym tłuszczu) | – mięso: chuda wieprzowina, wołowina, dziczyzna – ryby tłuste: łosoś, makrela, śledź, leszcz – jaja: jaja sadzone, na twardo | – mięso: tłuste gatunki wieprzowiny np. schab karkowy, boczek, golonka, słonina; baranina, gęsi, kaczki, tatar – ryby: konserwowe, wędzone, sushi, sum, węgorz, tłusty karp – wędliny: parówki, mielonka, kaszanka, pasztetowa, pasztety, drobno mielone kiełbasy – jaja: surowe |
| Mleko i produkty mleczne | – jogurt, kefir, maślanka, biały ser chudy lub półtłusty, mleko do 2 % tłuszczu (jeżeli jest tolerowane), ser żółty o obniżonej zawartości tłuszczu | – jogurt pełnotłusty | – mleko tłuste, śmietana, sery pleśniowe, topione, serki typu fromage |
| Tłuszcze | – świeże masło, – oleje roślinne: sojowy, rzepakowy, słonecznikowy, arachidowy, lniany, oliwa, | – margaryny miękkie do smarowania, – orzechy najlepiej zmielone, awokado | – margaryny twarde – smalec, utwardzony olej palmowy, olej kokosowy |
| Warzywa i owoce | – warzywa: młode, soczyste, bez skórki, gotowane, duszone, pieczone, rozdrobnione, przetarte – owoce: dojrzałe, soczyste, bez skórki i pestek, najlepiej w formie świeżo wyciskanych soków, rozdrobnione, przetarte, pieczone lub gotowane | – warzywa: szpinak, kalafior, brokuł, fasola szparagowa, groszek zielony, kalarepa – owoce: wiśnie, śliwki, suszone śliwki, namoczone i przetarte (w przypadku zaparć), kiwi, melon, dżemy niskosłodzone, bez pestek | – warzywa: warzywa kapustne, cebula, czosnek, ogórki, brukiew, rzodkiewka, rzepa, nasiona roślin strączkowych (soja, soczewica,ciecierzyca, bób), warzywa konserwowane octem, smażone ziemniaki, frytki – owoce: gruszki, daktyle, czereśnie, owoce marynowane, w syropie, owoce niedojrzałe, owoce suszone, dżemy wysokosłodzone |
| Przyprawy | -wanilia, cynamon, koperek, pietruszka, majeranek, lubczyk, sok z cytryny (jeśli tolerowany) | – sól, cukier, pieprz ziołowy, kminek, anyż | ostre: ocet, pieprz, papryka ostra i wędzona, chili, curry, musztarda, gałka muszkatołowa, gorczyca |
Potrawy zalecane i przeciwwskazane w diecie lekkostrawnej
| Nazwa potrawy | Zalecane | Niezalecane |
| Zupy | -kleiki, zupy mleczne, krem i owocowe; – zupy na słabych wywarach: rosół jarski, krupniki z dozwolonych kasz, zupy czyste (np. barszcz czerwony, pomidorowa), – zupy jarzynowe z dozwolonych warzyw (np. zupa ziemniaczana, jarzynowa, kalafiorowa, ogórkowa) | – zupy tłuste, zawiesiste, na wywarach mięsnych, kostnych, grzybowych, z zasmażką, zaprawiane śmietaną, pikantne – zupy z roślin strączkowych, warzyw kapustnych – mocne rosoły, buliony, zupy w proszku |
| Potrawy mięsne i rybne | – potrawy gotowane, duszone bez obsmażania na tłuszczy, pieczone w folii aluminiowej, pergaminie (pulpety, potrawki, budynie) | – potrawy smażone, marynowane, wędzone |
| Potrawy bezmięsne lub półmięsne | – kasze gotowane na sypko, przecierane lub rozklejane, – budynie z kasz z dodatkiem mięsa, warzyw i owoców, – zapiekanki z kasz, warzyw i mięsa – kluski lane i biszkoptowe, ziemniaczane, leniwe pierogi, | – wszystkie potrawy smażone na tłuszczu, np. placki ziemniaczane, bliny, krokiety – bigos, fasolka po bretońsku |
| Sosy | – sosy łagodne, zaprawione słodką śmietanką, masłem lub żółtkiem, zagęszczone zawiesiną mąki w wodzie lub mleku: koperkowy, cytrynowy, pomidorowy, potrawkowy, sosy owocowe | – sos cebulowy, czosnkowy, grzybowy, pikantny, na zasmażkach, na tłustych wywarach mięsnych |
| Desery | -kompoty, soki owocowe, przeciery owocowe, kisiele, musy, galaretki z owoców dozwolonych, biszkopty, bezy; – ciasto drożdżowe, kremy, ciasta z małą ilością tłuszczu i jaj (jeśli tolerowane) | – tłuste ciasta, torty, pączki, desery z czekoladą, karmelem, kakao, batony, chałwy |
| Napoje | – naturalna woda mineralna, napary z ziół, np. melisy, rumianku, słaba herbata czarna, bawarka, kawa zbożowa z mlekiem, mleko, soki owocowe i warzywne | – mocna kawa i herbata, napoje gazowane i alkoholowe |
[products_slider]
Dieta lekkostrawna – przepisy
Jest rzeczą niemożliwą w ramach zaleceń diety łatwostrawnej zaproponować potrawy i przepisy kulinarne właściwe dla wszystkich, którym taki jadłospis zalecono, chociażby ze względu na rozpoznaną chorobę i jej nasilenia, a także preferencje smakowe. Każdy człowiek jest indywidualną jednostką i może się okazać, że potrawa proponowana w danej chorobie jest przez konkretnego chorego źle tolerowana, a inna, której zalecanie może wydawać się bardzo wątpliwe, dobrze. Należy zawsze brać pod uwagę te osobnicze cechy i doświadczenie chorego.
Z kolei pacjent musi zawsze zamierzone przez siebie zmiany w przepisanej diecie skonsultować
z lekarzem lub dietetykiem.
OWSIANKA SZARLOTKOWA
Składniki:
- 1 jabłko
- 4 łyżki płatków owsianych
- 1 szklanka mleka do 2% tłuszczu
- cynamon
- 1 łyżeczka miodu (opcjonalnie)
Przygotowanie:
- Płatki zalać wodą i przepłukać kilkakrotnie (można wcześniej zostawić na całą noc w wodzie). Dodać mleko i zagotować.
- Jabłko obrać i pokroić, poddusić na patelni dodając odrobinę wody, tak aby jabłko nie przywarło. Doprawić cynamonem i miodem (opcjonalnie)
- Gotowy mus jabłkowy dodać do płatków z mlekiem.
PULPETY RYBNE W SOSIE KOPERKOWYM
Składniki:
- 3 sztuki dorsza – filet bez skóry
- 1 jajko
- 1 łyżka oliwy
- ½ sztuki cytryny
- 2 łyżki bułka tartej
- kilka szczypt koperku suszonego
- 2 szczypty pieprzu ziołowego
- ½ woreczka kaszy kuskus
- 1 burak
- szczypta soli
- sok z cytryny do smaku
Przygotowanie:
Rybę osuszyć i zmielić, doprawić solą, pieprzem, koperkiem i sokiem z cytryny do smaku. Jajko roztrzepać i połączyć z bułką tartą, a następnie dodać do mięsa. Całość dobrze wymieszać
i uformować małe pulpety. W razie potrzeby dodać więcej bułki tartej. Gotowe pulpety wrzucać na wrzątek i gotować około 3 minuty od wypłynięcia. Jogurt wymieszać z koperkiem, pieprzem
i oliwą. Ugotowane pulpety polać sosem. Buraka ugotować, zetrzeć na tarku, doprawić i skropić sokiem z cytryny. Kaszę kuskus przygotować według przepisu na opakowaniu.
DOMOWY KISIEL Z OWOCAMI LEŚNYMI
Składniki:
- 1 szklanka wody
- 1 łyżka mąki ziemniaczanej
- 1 łyżka miodu lub słodzika
- 150 g owoców leśnych (mogą być mrożone)
Przygotowanie:
Mąkę ziemniaczaną wymieszać w 1/3 szklanki wody. Owoce zagotować w 2/3 szklanki wody,
a następnie zmniejszyć ogień i powoli dolewać mieszankę wody z mąką. Gotować 2 minuty, ciągle mieszając. Gdy kisiel przestygnie dodać miód lub słodzik. Gotowy deser przelać do miseczki.
KANAPKI Z PASTĄ Z INDYKA I WARZYW
Składniki:
- pieczywo pszenne
- 100g piersi z indyka
- korzeń pietruszki
- 1 marchewka
- przyprawy: papryka słodka, pieprz ziołowy, zioła prowansalskie/bazylia, sól
Przygotowanie:
Filet z indyka ugotować w osolonej wodzie do miękkości. Pietruszkę również ugotować
w osolonej wodzie do miękkości. Marchewkę obrać i zetrzeć na tarku. Ugotowany filet umieścić w misce wraz z ugotowana pietruszką, surową marchewką i przyprawami, a następnie zmiksować do uzyskania jednolitej pasty. Całość schłodzić i przetrzymywać w lodówce. Podawać jako pastę na pieczywo.
Dieta lekkostrawna – efekty
Dieta lekkostrawna zalecana jest w wielu chorobach, szczególnie w schorzeniach jelit, po zatruciach, operacjach, a także dla ludzi starszych. Odpowiednio stosowana jest bardzo pomocna w procesie leczenia i rekonwalescencji. Takie odżywianie może być idealne także dla osób zdrowych, które często doświadczają uczucia dyskomfortu trawiennego. Jednak jest to dieta lecznicza, a nie odchudzająca. Oczywiście występują pewne cechy wspólne tych dwóch sposobów odżywiania, jak ograniczenie tłuszczu zwłaszcza zwierzęcego, potraw smażonych i pieczonych w tradycyjny sposób. Dodatkowo niewskazane są produkty wzdymające
i ciężkostrawne, stąd też takie menu może być sposobem na odciążenie przewodu pokarmowego i swego rodzaju detoks. Należy jednak podkreślić, że dieta lekkostrawna nie ma na celu utraty masy ciała, o ile nie dotyczy osób z nadwagą i otyłością. Podstawą każdej kuracji redukcyjnej jest przede wszystkim deficyt kaloryczny, co zapewnia zmniejszenie poziomu tkanki tłuszczowej. Nie bez znaczenia jest również ilość błonnika w jadłospisie. W diecie lekkostrawnej włókno pokarmowe jest ograniczone, a osobom planującym utratę masy ciała, zaleca się jego zwiększoną ilość.
Źródło